Szlak wędrówki doliną Olzy

Dom Przyrodnika powstał w wyniku adaptacji wraz z przebudową budynku dawnego spichlerza w Hażlachu, pochodzącego z II połowy XIX w. W sposób nowoczesny i ciekawy ukazuje historię rozwoju rolnictwa i osadnictwa. W gablotach przedstawione zostały historyczne narzędzia jakimi posługiwali się rolnicy, tj. cep, graca, kosa, motyka, sierp czy radło. Odtworzone zostało wnętrze wiejskiej izby z materiałów wiernie odzwierciedlających ściany wiejskiego domu wraz z wyposażeniem w meble, dekoracje i naczynia. W Domu Przyrodnika znajduje się również stół wielofunkcyjny z wyposażeniem multimedialnym zawierający w sobie również eksponaty i infografiki prezentujące bogactwo doliny rzeki Olzy.

Dodatkową atrakcją tego miejsca jest przepiękny park sensoryczny. Ciekawostką dla najmłodszych są miniaturowe modele ważnych dla Śląska Cieszyńskiego budowli. Teren wokół Domu Przyrodnika nosi nazwę placu prof. Wiktora Wawrzyczka na cześć byłego mieszkańca Hażlacha, wybitnego naukowca oraz działacza społecznego.

W uroczysku Czarne Doły w Hażlachu, w ponad 170-letnim bukowym lesie, zamieszkałym przez liczne gatunki zwierząt, znajduje się źródło zwane „Borgońką”. Pod koniec 2011 r. wykonano z piaskowca studnię oraz położone niżej nowe ujęcie wody, a także, w trosce o jej odpowiednią jakość  zainstalowano specjalne filtry i zawory. 7 lipca 2018 r. nastąpiło otwarcie edukacyjnej ścieżki przyrodniczo-leśnej, utworzonej przez Nadleśnictwo Ustroń przy współpracy z lokalną społecznością Gminy Hażlach. Ścieżka rozpoczyna się przy ulicy Lipowej w Hażlachu i następnie prowadzi przez las Sikorki aż do uroczyska Czarne Doły przy ulicy Leśnej.

Ścieżka edukacyjna "Źródełko Borgońka" została tak wytyczona, by spacer był okazją do poznania miejsc i zakątków atrakcyjnych przyrodniczo i historycznie. Na trasie zostały umieszczone tablice informacyjne pełniące rolę przewodnika.

Ścieżka zdrowia hrabiny Thun-Hohenstein łączy drewniany kościół pw. Św. Michała Archanioła z zespołem parkowo-pałacowym, jest pięknie oświetlona, więc można po niej spacerować również po zmierzchu. Warto usiąść na ławeczce koło hrabiny Thun-Hohenstein  zwanej Dobrą Panią z Kończyc Wielkich i zrobić sobie zdjęcie na tle ścieżki.

Obok pałacu, w którym kiedyś zamieszkiwała hrabina (obecnie własność prywatna), warto wstąpić do pięknie odnowionej kaplicy Opatrzności Bożej. Na uwagę zasługują również stare dęby rosnące przy ul. Dolnej. Dąb Mieszko jest najstarszym dębem na Śląsku.

W centrum Dębowca znajduje się tężnia. Jest to drewniana budowla o okrągłym kształcie i wysokości 3,5 metra. Do niej ze specjalnego zbiornika tłoczna jest solanka, która spływa po gałązkach tarniny. Osoby chcące wdychać leczniczą mgiełkę mogą przebywać zarówno w środku budowli, jak i spacerować lub siedzieć na ławeczkach wokół niej. Samo przebywanie w najbliższej okolicy tężni umożliwia inhalację, podobną do tej nad Bałtykiem. Z powodu wybitnych walorów solanki, tutejsza inhalacja uchodzi jednak za znacznie lepszą.

Eksploatację solanki prowadziły Uzdrowiska, najpierw Jastrzębie-Zdrój, a następnie Ustroń, które warzyły z niej zabłocką sól leczniczą jodowo- bromową. Solanka z Dębowca posiada jedną z najwyższych w świecie koncentrację takich minerałów jak: jod, brom, wapń, krzem oraz selen i zaliczona jest Rozporządzeniem Rady Ministrów z lutego 2006 r. (Dz. U. nr 32/2006 poz. 220) do wód leczniczych i termalnych.

Przebywanie w najbliższej strefie w pobliżu fontanny umożliwia naturalną inhalację dróg oddechowych, podobną do przeprowadzonej w strefie nadmorskiej z tą różnicą, że nasza solanka jest biologicznie czysta i zawiera wielokrotnie większą mineralizację (np. jodu w 1 litrze jest prawie 20 razy więcej niż w Bałtyku).

Zamek w Kończycach Małych, niewielkiej miejscowości położonej przy polsko-czeskiej granicy, nazywany jest czasem Cieszyńskim Wawelem, a to za sprawą arkad znajdujących się od strony wewnętrznego dziedzińca. Tę renesansową budowlę wznieśli w XVI wieku przedstawiciele rodu Czelów; później należała ona do Pełków i Folwarcznych. Już w pierwszej połowie XVI wieku właścicielami Kończyc Małych zostają Czelowie z Czechowic, którzy wznoszą w miejscu wcześniejszej warowni okazały zamek, w stylu renesansowym. Budowla ta tworzyła zamknięty czworobok z wewnętrznym, arkadowym dziedzińcem. Na początku drugiej połowy XVII wieku Kończyce Małe przeszły na własność rodu Pełków z Nowego Miasta. W ich rękach zamek pozostawał prawie do połowy XIX stulecia. W tym czasie zniknęła fosa i most zwodzony, powstał za to park w stylu angielskim. Ostatnimi prywatnymi właścicielami zamku byli - wzbogaceni na dostawach dla wojska podczas wojen napoleońskich - Folwarczni, śląska rodzina chłopska. Jako dobrzy gospodarze zadbali zarówno o rezydencję, jak i folwark; opuścili wieś dopiero w 1945 roku.

Obecnie zamek należy do Gminy Zebrzydowice. Mają w nim swoje siedziby liczne lokalne stowarzyszenia, Izba Regionalna Wsi Cieszyńskiej (z wartościową i ciekawą ekspozycją) oraz elegancki hotel i restauracja.

Zamek ma plan o kształcie litery L. Jego mury wzniesiono z kamienia i cegły na wysokość jednego piętra, zaś całość przykryto dachem mansardowym z lukarnami. W narożniku znajduje się brama przejezdna z renesansowym portalem i herbem Sedlnickich, którym pieczętowała się żona pierwszego z rodu Czelów właściciela Kończyc Małych. Od strony dziedzińca znajdują się arkadowe podcienia i ganek. Wewnątrz zachowały się drewniane stropy, zabytkowe sklepienia i kartusze herbowe.

Pałac w Zebrzydowicach to budynek o zgrabnej, zwartej bryle, który obecną formę otrzymał na skutek przebudowy dokonanej w XVIII w. Pierwotnie była to budowla obronna, która - wzniesiona w czasach średniowiecza - posiadała wówczas zapewne charakter gotyckiego zamku. Rezydencja, która w ciągu wieków gruntownie zmieniła swoją formę, ucierpiała znacznie w okresie powojennym.

Historia pałacu | Miejscowość Zebrzydowice, która po raz pierwszy wymieniana jest w dokumencie biskupów wrocławskich z 1305 r., pochodzi prawdopodobnie z końca XIII w. Z uwagi na położenie na rubieżach Księstwa Cieszyńskiego, wzniesiono tu budowlę warowną, będącą najprawdopodobniej typowym, gotyckim zamkiem. Jego walory obronne wyraźnie podnosiły warunki naturalne, a więc okoliczne mokradła oraz rzeczka Piotrówka. Do najstarszych właścicieli budowli oraz Zebrzydowic należał ród Presske. W drugiej połowie XV w. panem tutejszych majątków był niejaki Mikesz z Jedłownika, zaś pod koniec tegoż wieku warownia oraz miejscowość znalazły się w rękach rodu Korniców, będącego zresztą jednym z najstarszych rodów śląskich. W pierwszej połowie XVI stulecia zamek i wieś znalazły się w rękach rodu Liske, zaś w 1583 r. sprzedane zostały Janowi Brodeckiemu. Przez około półtora wieku zamek zmieniał właścicieli nader często, by wreszcie (w połowie XVIII w.) znaleźć się na dłużej w rękach baronów de Mattencloit. Rezydowali oni tutaj od 1747 do 1888 r. Zebrzydowicki zamek stał się wówczas ich główną siedzibą rodową i przeżywał okres swojej największej świetności. To właśnie baronowie Mattencloit w drugiej połowie XVIII w. dokonali gruntownej przebudowy, w wyniku której uzyskał on charakter reprezentacyjnej, barokowej rezydencji. W pomieszczeniach pałacowych urządzono wówczas także kaplicę. W 1888 r. zmarł Emeryk Emanuel, ostatni z rodu, zaś zadłużony majątek wystawiony został na licytację. Kupiony przez hrabiów Larisch-Mönnich, znajdował się w ich rękach do końca II wojny światowej. Pierwsze lata władzy komunistycznej oznaczały dla pałacu - podobnie, jak dla wielu obiektów tego rodzaju - zarówno formalną nacjonalizację jak i praktyczną dewastację. W 1958 r. podjęto wprawdzie odbudowę, jednak w jej wyniku pałac wygląda już nieco inaczej, aniżeli przed zrujnowaniem. Obecnie mieści się tu  Gminny Ośrodek Kultury, Biblioteka oraz kilka innych instytucji.

Ośrodek Młyńszczok | Ośrodek Sportów Wodnych w Zebrzydowicach zbudowano nad największym miejscowym stawem (około 800 metrów długości i 400 metrów szerokości) o nazwie Młyńszczok. W zbiorniku wodnym wydzielono dwa – większy i mniejszy – baseny, w których można pływać bezpiecznie pod czujnym okiem wykwalifikowanego ratownika. Dużą atrakcją jest obecność okazałej zjeżdżalni. Opaleniznę „złapiemy” wylegując się na nabrzeżnej plaży. Wielbiciele sportów wodnych skorzystają tutaj z żaglówek, windsurfingu, rowerów wodnych czy kajaków. Wypożyczalnia jest na miejscu. Co ważne, woda w stawie „Młyńszczok” jest regularnie badana przez sanepid. To nie wszystkie atrakcje w Zebrzydowicach. Wokół stawu zbudowano wygodną ścieżkę do spacerów pieszych i wycieczek rowerowych. Czynne jest także kryte kąpielisko przy zespole szkół oraz boisko sportowe.

Warto pamiętać, że w wodach stawu Młyńszczok przegląda się wspomniany już piękny zebrzydowicki zamek, w którym siedzibę ma Gminny Ośrodek Kultury. Jest on organizatorem chociażby Międzynarodowego Przeglądu Zespołów Regionalnych „Złoty Kłos” – występy folklorystyczne można podziwiać w znajdującej się nieopodal muszli koncertowej.

Zdjęcie pochodzi z Banku Fotografii Śląska Cieszyńskiego | ARC SRiWR „Olza”

Kościół Wniebowstąpienia Pańskiego

Drewnianny kościół pochodzi z 1739 roku, chociaż pierwszą wzmiankę o kościele w Marklowicach odnajdujemy już w 1360 roku. Jego patronem był św. Mikołaj – biskup. W okresie reformacji aż do 1654 roku znajdował się w rękach protestantów. Zapewne ze względu na jego zły stan został rozebrany i wzniesiono nowy, zachowując charakterystyczne cechy architektury kościołów drewnianych starszej daty.

Lico współczesnego kościoła tworzy potężna wieża zwieńczona izbicą i cebulastym hełmem. Pod wieżą znajduje się obszerna kruchta, a wokół niej soboty, częściowo zabudowane, ze schodami na dzwonnicę. Kościół nakrywa stromy dach dwuspadowy dwukalenicowy pokryty gontem. Kwadratowa nawa przechodzi w węższe prezbiterium trójbocznie zamknięte z przylegającą od północy zakrystią i schodami na lożę kolatorską. Nad wejściem do nawy wznosi się chór muzyczny wsparty na dwóch słupach. Na przestrzeni lat kościół poddawany był kilku remontom. W czasie prac pod koniec lat dwudziestych XX wieku oklejono ściany papierowymi tapetami, które usunięto w latach 1991-1992, by odsłonić na nowo odkryte już w 1952 roku przez dwóch artystów Franciszka Świdra i Rudolfa Żebroka barokowe malowidła. Kościół ma ołtarz główny i dwa boczne, bogato rzeźbione i złocone, wykonane w stylu barokowym. Malowidła ścienne przedstawiające dekoracyjne wazony płomieniste, kwiaty stojące na malowanej balustradzie oraz drobne kwiaty rozsiane po suficie i ścianach pochodzą z XVIII w.

Kościół pw. św. Piotra z Akantary

W miejscu obecnego budynku kościelnego stał drewniany kościół pw. św. Marcina, który wzmiankowano w 1447 roku. W 1735 roku rozpoczęto budowę barokowego, murowanego kościoła, który miał zastąpić mocno zniszczoną drewnianą świątynie. Nowy obiekt został poświęcony przez frysztackiego księdza, a w 1759 roku także przez wrocławskiego biskupa. Patronem kościoła został św. Piotr z Alkantary. Wraz z intensywnym wydobyciem węgla zwiększała się liczba mieszkańców Karwiny. Kościół pw. św. Piotra był niewystarczający dla potrzeb wiernych i dlatego przy współudziale hrabiego Henryka Larischa-Mönnicha w latach 1894–1897 wybudowano nowy kościół pw. św. Henryka, inspirowany bazyliką Świętego Krzyża we Florencji. Jednak wydobycie węgla spowodowało dosłowne zapadnięcie się tego miejsca. W związku z podfedrowaniem doszło do deformacji terenu i naruszenia statyki kościoła. Ze względu na bezpieczeństwo kościół pw. św. Henryka został w 1960 roku rozebrany. Prace wydobywcze miały wpływ również kościół pw. św. Piotra z Alkantary. Podfedrowanie spowodowało jego obniżenie o ponad 30 m oraz jego nachylenie od osi pionowej o około 6,8˚. Z tego powodu w 1945 roku usunięto część wieży z dzwonnicą. W związku z grożącym zawaleniem w 1992 roku wydano nakaz jego rozbiórki. Mimo to udało się kościół wyremontować i ustabilizować. W 2000 roku został ponownie konsekrowany i przekazany wiernym. Budowla została wpisana do Czeskiej księgi rekordów i ciekawostek jako najbardziej krzywy kościół w Republice Czeskiej. Na cmentarzu leżącym na wprost kościoła znajduje się m.in. pomnik i grób ofiar katastrofy kopalnianej z 1924 roku w kopalni Gabriela.

Zamek Frysztat

Prawdopodobnie już w 1. połowie XIV wieku książęta cieszyńscy kazali wybudować we Frysztacie gotycki zamek. Pożar w 1511 roku uszkodził również tę siedzibę książęcą, której pozostałości musiały być później całkowicie wyburzone. Na jej miejscu książę Kazimierz II nakazał wybudować reprezentacyjny renesansowy zamek, który został drugą, po Cieszynie, siedzibą książęcą. Frysztat stracił swoje poprzednie znaczenie, gdy książęta cieszyńscy polubili pobliski Raj. W 1572 roku zamek stał się własnością Wacława Cygana ze Słupska. Krótki okres rozkwitu zakończył pożar oraz konieczność opuszczenia Frysztatu przez jego właścicieli w 1637 roku ze względu na ich protestanckie wyznanie. Następni właściciele Frysztatu, bez względu na to, czy chodziło o Zdeňka Žampacha z Potštejna, Henryka Wacława z Minstrberka, Gaschinów z Gaschina, czy irlandzki ród Taafe z Carlingford, dawnej świetności siedziby już nie przywrócili. Sytuacja na lepsze zmieniła się w 1792 roku, kiedy Frysztat nabył hrabia Jan Józef Antoni Larisch i w rękach jego potomków pozostał aż do 1945 roku. Pod kierownictwem opawskiego architekta Antoniego Englischa zamek został przebudowany w stylu empirowym i poszerzony o wschodnie skrzydło, tzw. Lottyhaus, połączone z głównym budynkiem drewnianą przewiązką. Za Larischów-Mönnichów powstał park angielski i reprezentacyjny dziedziniec. W 1945 roku zamek został skonfiskowany, później umieszczono tutaj siedzibę dyrekcji generalnej Zagłębia Ostrawsko-Karwińskiego i urząd miejski. Od 1958 roku obiekt wpisany jest na listę zabytków kultury. Od 1990 roku budynek jest własnością miasta. Zamek udostępnia kilka tras zwiedzania do wyboru. Na przykład trasa I i II poświęcona jest wyposażeniu wnętrz siedzib szlacheckich oraz zbiorom historyczno-artystycznym z okresu od XVI do XX wieku. Oczywiście najszerzej reprezentowana jest kolekcja oraz meble należące do Larischów-Mönnichów. Bogato reprezentowany jest również wystrój wnętrz mieszczańskich z XIX wieku. Zaś trasa III przedstawia głównie dzieła sztuki znanych czeskich artystów z XIX wieku, a także zabytki z Galerii Narodowej w Pradze.

Przystań

Przystań rozciąga się w południowo-zachodniej części karwińskiego Parku Boženy Němcovej. Okoliczny teren jest centrum rekreacyjnym oferującym wiele możliwości uprawiania sportów oraz urządzania imprez kulturalnych. Tutejsze zbiorniki wodne, zwłaszcza jezioro Przystań (Loděnice) zajmujące powierzchnię 12 ha, pierwotne ślepe ramię rzeki Olzy, są doskonałe do uprawiania amatorskich sportów wodnych. Odwiedzjący mogą wypożyczyć łódki i wybrać się na przejażdżkę po spokojnym akwenie, w czasie której mogą obserwować tutejszy krajobraz z zupełnie innej perspektywy. W ten sposób poznają wyraźny kontrast pomiędzy naturą przyległego parku angielskiego a pobliskim krajobrazem przemysłowym. Na romantyczną przejażdżkę można wybrać się w sezonie mniejszą łódką, natomiast rodzina może skorzystać z większej, pięcioosobowej łódki. Dla mniej odważnych przygotowano rowery wodne. Oprócz tego atrakcyjnego, turystycznego miejsca, okolica oferuje cały szereg innych ciekawostek. Jest to na przykład wędkarstwo amatorskie dla dzieci. Po wcześniejszym umówieniu się i zgodnie z obowiązującymi przepisami i zezwoleniami, dzieci mogą tutaj łowić ryby pod okiem instruktora. Można tutaj złowić karpia, amura lub szczupaka, ale wody te zamieszkują również: lin, leszcz, okoń, węgorz, boleń, karaś srebrzysty, sandacz oraz sum. Innym, oprócz zbiornika wodnego Przystań, wodnym elementem parku jest potok, który dawniej doprowadzał wodę do młyna. Sport można też aktywnie uprawiać na tutejszych boiskach do siatkówki, koszykówki oraz street workoutu, a dla najmłodszych urządzono plac zabaw z piaskownicą. Imprezy kulturalne to przede wszystkim muzyczne koncerty open air. Oprócz wymienionych atrakcji i miejsc do uprawiania różnych sporów, kompleks Przystań oferuje również szlak rowerowy i miejsca spacerowe, a w pobliżu znajduje się także szlak konny. Oczywiście przygotowano tutaj miejsca do parkowania rowerów, w ograniczonym stopniu również dla samochodów.   

Właściwy Park Boženy Němcovej (pierwotnie zamkowy) założono w 1804 roku w stylu angielskim, po przebudowie zamku w stylu empirowym. W przeszłości w północnej części znajdowało się jeziorko japońskie z pawilonem. Jego pierwotny wygląd można zobaczyć na obrazie pt. Koncert ogrodowy, który znajduje się na ekspozycji zamkowej. W ostatnich latach przyrodniczo-krajobrazowy park poddano gruntownej regeneracji, która obejmowała modelację i uporządkowanie terenu. W jego południowej części rozciągał się pierwotnie na powierzchni około 23 ha zwierzyniec, na którego terenie odbywały się polowania dworskie. Dzisiaj na tym miejscu urządzono niewielkie zoo, które ma formę ogrodzonego wybiegu dla stada danieli europejskich i jeleni wschodnich. Cały park wraz z Przystanią jest popularnym miejscem uprawiania turystyki aktywnej, relaksu i wypoczynku, w którym każdy z odwiedzających z pewnością znajdzie coś ciekawego dla siebie.

Most Bohaterów spod Sokołowa

W pobliżu Uzdrowiska Darków znajduje się imponujący zabytek techniki. Żelbetowy most łukowy wybudowano w latach 1922-1925 według projektu wiedeńskiego budowniczego Franza Rabe. Jego długość wynosi 55,8 m, szerokość 5,6 m, wysokość 6,25 m. Unikatowe rozwiązanie górnego łuku wykonano przy pomocy odciążonego dźwigara Vierendeela, który co prawda jest bardziej ekonomiczny, ale trudniejszy technicznie. Most w poprzek wzmocniono trzema sztabami w kształcie litery H. Most na rzece Olzie służył do transportu osobowego i towarowego, również gościom pobliskiego uzdrowiska.  W czasie powodzi w 1997 roku stwierdzono, że trzeba go podnieść wyżej nad powierzchnię wody. Jednocześnie okazało się, że został nadgryziony zębem czasu oraz oddziaływaniem zanieczyszczonego powietrza. Stan techniczny mostu wymagał więc remontu. W jego trakcie most podniesiono około dwa metry nad pierwotny poziom, usunięto wszystkie zbędne elementy dodawane na przestrzeni lat i poddano całkowitej renowacji. Po zakończeniu remontu w 2004 roku most udostępniono wyłącznie pieszym i rowerzystom. Ta wyjątkowa funkcjonalna budowla, własność Statutarnego Miasta Karwiny, która jest zabytkiem kultury, znalazła się w 2014 roku na złotej monecie wydanej przez Czeski Bank Narodowy w edycji Mosty Republiki Czeskiej. W bezpośrednim sąsiedztwie mostu znajduje się kompleks dawnych budynków uzdrowiskowych z rozległym parkiem o charakterze przyrodniczo-krajobrazowym, w którym można zrelaksować się i odpocząć. Park ze stosunkowo bogatym składem gatunkowym roślin drzewiastych został utworzony w 1895 roku przez jednego z założycieli uzdrowiska dr. Wilhelma Degré. Rozciąga się na powierzchni 22 ha. Kuracje przeprowadzane w Uzdrowisku Darków bazują przede wszystkim na niezwykłym bogactwie wody jodowo-bromowej z wysoką zawartością jodu, która pozytywnie wpływa na system nerwowy i immunologiczny, ukrwienie tkanek, leczenie chorób skórnych itd.

Karwińskie Morze

Obszar wodny nazywany Karwińskim lub Darkowskim Morzem znajduje się w miejskiej części Karwina-Darków i jest zasilany przez potok Młynówka. Jest to zbiornik wodny powstały wskutek obniżenia gruntu spowodowanego szkodami górniczymi i zalany wodą gruntową. Dzięki temu, że jest tutaj bardzo czysta woda, zbiornik ten nie zasypano. Brzegi są stosunkowo regularne z niewielką wegetacją. Jednak w okolicy znajduje się gęsta sieć mokradeł z mniejszymi zbiornikami wodnymi, a także niewielkie obszary zalesione i łąki.

Teren Darkowa w ostatnich 40 latach uległ niezwykle gwałtownym zmianom. Jeszcze pod koniec lat 80. znajdowały się tutaj pola uprawne i kolonie domków rodzinnych. Jednak dewastacyjne działania Kopalni Darków spowodowały, że miejscowość w następnych latach uległa zniszczeniu. W centrum wsi powstało zalewisko wykorzystywane jako osadnik kopalniany. Pod koniec lat 90. rozpoczęto trwającą prawie 30 lat rekultywację, która stała się największym procesem rekultywacyjnym na Morawach i Śląsku. W 1997 roku rozpoczęto najpierw techniczną rekultywację. W tym czasie przemieszczono ponad 5 mln m³ skały płonnej, ukształtowano teren i oczyszczono cieki wodne, łącznie z Młynówką. W 2009 roku rozpoczęto rekultywację biologiczną trwającą następnych pięć lat. Wysadzono drzewa i zasiano trawę. Karwińskie Morze ma obecnie powierzchnię 32 ha, maksymalną głębokość 28 m, ale w związku z trwającymi nadal obniżeniami terenu, parametry te będą z pewnością się zwiększać. Przypuszczalnie z półwyspu w południowo-zachodniej części, który powstał z nawiezionej skały płonnej, wskutek obniżeń terenu powstanie wyspa. Obszar ten służy obecnie do celów rekreacyjnych i sportowych, do uprawiania wędkarstwa, sportów wodnych itp.

Czysta woda w zbiorniku stwarza idealne warunki dla natury. Świadczy o tym m.in. stopniowy powrót roślin i zwierząt wymagających czystego środowiska naturalnego. Z gatunków zagrożonych i chronionych rośnie tutaj np. rogatek krótkoszyjkowy, grzybień biały czy rdestnica nawodna, której występowanie tutaj w ramach Śląska Cieszyńskiego jest unikalne. W wodach żyje karp, szczupak, lin, mniej liczebnie leszcz, kleń, okoń, świnka pospolita, sandacz, węgorz, amur biały lub karaś srebrzysty. Najważniejszą tutejszą grupę chronioną tworzą zapewne ptaki – w ramach oceny oddziaływania na środowisko (EIA) stwierdzono występowanie 20 gatunków z Czerwonej Listy.

Grodzisko Kocobędz-Podobora

Grodzisko w Kocobędzu-Podoborze należy do wyżynnych osad z umocnieniami. Leży na węższym północnym przedpolu Bramy Morawskiej i jest ważnym łącznikiem europejskiego południa z północą. Świetne położenie strategiczne na cyplu wznoszącym się 30 m nad doliną Olzy wybrali ludzie na osadę już pod koniec epoki brązu w X wieku p.n.e. Teren Śląska zamieszkiwał w tym okresie lud kultury łużyckich pól popielnicowych. Wybudował wówczas nieumocnioną lub tylko lekko ogrodzoną osadę, która stopniowo – pewnie ze względu na koczowników ze wschodu – transformowała w fortyfikowany układ. Pod koniec starszej epoki żelaza (halsztackiej) doszło do zniszczenia i zaniku umocnień (w ciągu 5 wieku p.n.e.), ale grodzisko było nadal zamieszkałe aż do młodszej epoki żelaza (lateńskiej). Po tym czasie grodzisko opustoszało.

Po długim okresie tutaj ponownie powróciło życie. Słowianie zwrócili uwagę na świetne położenie i prawdopodobnie nieźle zachowane resztki prehistorycznych umocnień. Grodzisko zostało ponownie zbudowane i zapewne strzegło wyjścia korytarza Bramy Morawskiej przy jego wschodniej krawędzi, a także początku drogi wiodącej stąd rzeką Wisłą i Nidą na ziemię krakowską i dalej na wschód. W początkowej fazie zasiedlenia (2. połowa VIII wieku) wykorzystano pierwotny wał z południowej części akropolu, podwyższono jego koronę i umocniono wieńcem palisady. Po pewnym czasie (IX wiek) umocnienia okazały się niewystarczające i wybudowano drewniany mur obronny o długości 60 m o tzw. komorowej konstrukcji z wypełnieniem ze żwiru i gliny. Wejście na akropol z muru zabezpieczała lekko wysunięta brama połączona z przedgrodziem mostem. Prawdopodobnie powody strategiczne były przyczyną wyodrębnienia i obwarowania innych dwóch miejsc – przedgrodzi. Elita grodziskowa miała swoją siedzibę w północnym krańcu akropolu. Poza tym w grodzisku znajdowały się obiekty o różnym przeznaczeniu. Spełniały funkcje mieszkalne, gospodarcze i produkcyjne. Ostateczny zanik osiedlenia grodziska jest prawdopodobnie datowany na XI wiek.

Liczne znaleziska oraz niezwykłą wartość historyczną tego miejsca dzisaj prezentuje Park Archeologiczny. Jego budowę rozpoczęto w 2001 roku, po raz pierwszy udostępniony został w 2006 roku. Oprócz masywnego umocnienia i długiej budowli halowej zwiedzający mogą oglądać również mniejsze obiekty mieszkalne i gospodarcze. Są to współczesne dowolne repliki prawdopodobnych budowli słowiańskich, które jednak powstały już przy użyciu nowoczesnych metod budowlanych. Przy wejściu do Parku Archeologicznego znajduje się okazały budynek wielofunkcyjny z bardzo ciekawą wystawą archeologiczno-przyrodniczą z szeregiem wyjątkowych eksponatów. Oprócz tego znajduje się tam np. warsztat ceramiczny oraz wypożyczalnia rowerów. Zwiedzanie Parku Archeologicznego uzupełniono bogatą ofertą imprez towarzyszących, pokazów i wielu innych atrakcji, które wzbogacą wrażenia wyniesione ze zwiedzania grodziska.

Olbrzymie akwaria

Chociaż rzeka Olza nie należy do bogatych w zasoby rybne i zróżnicowanych gatunkowo cieków wodnych w naszym kraju, to nawet tutaj w wyznaczonych rewirach rybackich można aktywnie łowić ryby. Dzieje się tak mimo przemysłowego charakteru tego regionu. Inną wyjątkową okazją do bliższego poznania tutejszej fauny wodnej są sztuczne rezerwuary wodne – akwaria, z których największe w regionie znajduje się właśnie w Kocobędzu. W Rybim Domu niedaleko Parku Archeologicznego w pięciu olbrzymich akwariach o pojemności 300 tysięcy litrów wody znajduje się ekspozycja ryb słodkowodnych. Zwiedzający mają okazję poznać ryby z naszych rzek i stawów, takie jak np.: karp, szczupak, amur, jesiotr, lin, karaś, boleń, amur, leszcz itd. Oprócz wielkich akwariów w Rybim Domu znajduje się szereg małych akwariów o pojemności od 150 do 700 litrów, w których można oglądać mniej znane gatunki rybek akwariowych. Choć nie należą one do pierwotnej fauny rzeki Olzy, to niewątpliwie urozmaicają całą ekspozycję. Dodatkową atrakcją jest sztuczne jeziorko na zewnątrz, w którym pływają egzotyczne ryby słodkowodne, co daje możliwość porównania z pospolitymi gatunkami ryb występującymi obecnie w tym regionie. Na terenie Rybiego Domu można nie tylko podziwiać żywe ryby, lecz także skosztować pysznych dań rybnych.     

Zabytkowy budynek ekspozycyjny

Budynek powstał w latach 1885–1886 jako prywatna kamienica cieszyńskiego architekta Aloisa Jedeka, który był jednocześnie autorem projektu. Jest to najbardziej reprezentacyjny obiekt w tej części miasta z bogato zdobioną elewacją główną, balkonami z kamiennymi balustradami, sklepionymi sieniami z dekoracyjnymi sztukateriami oraz innymi elementami w stylu historyzmu. W 1951 roku Muzeum Těšínska uzyskało część pomieszczeń na parterze, w których urządzono magazyny oraz ekspozycję poświęconą historii regionalnej. W 1967 roku zwiedzającym udostępniono nową ekspozycję, a dziewięć lat później powstała stała wystawa prezentująca rozwój historyczno-etnograficzny Śląska Cieszyńskiego na przestrzeni wieków. W sierpniu 1998 roku ekspozycję zamknięto w związku z planowanym remontem całego budynku. Jednak ze względu na niejasne stosunki własnościowe jego realizację wstrzymano. Remont kapitalny budynku przeprowadzono ostatecznie w latach 2018–2019.

Obecnie w budynku znajduje się nowoczesna ekspozycja muzealna poświęcona rozwojowi Śląska Cieszyńskiego od czasów prehistorycznych do niedawnej przeszłości. Została pomyślana jako spacer przez dzieje tego regionu z możliwością poznania również środowiska naturalnego, w którym miały miejsce omawiane wydarzenia. Zwiedzający mają okazję zaznajomić się za pośrednictwem 1200 eksponatów umieszczonych na pięciu kondygnacjach z przeszłością tego specyficznego regionu, z jego bogatą kulturą materialną i różnorodną przyrodą. Zwiedzanie rozpoczyna się od wirtualnej wycieczki w głąb ziemi, gdzie przedstawiono m.in. rozwój geologiczny terenu oraz bogactwo naturalne tego regionu - węgiel. W następnej części dociekliwi zwiedzający dotrą do końca okresu czwartorzędu. Przyroda, która zaczęła się wtedy rozwijać została tutaj przedstawiona na tle puszczy, w której żyją drapieżniki, latają ptaki drapieżne, a nad rzeką żyją bobry. W ten krajobraz wkracza człowiek, o czym świadczą unikatowe znaleziska archeologiczne mówiące o jego działalności. Kolejna sala wprowadza zwiedzających do okresu średniowiecza, kiedy Śląskiem Cieszyńskim rządzili książęta piastowscy. Sztukę gotycką reprezentuje najcenniejszy zabytek całej ekspozycji – Madonna z Cierlicka. Następne wnętrze urządzone w stylu barokowym ukazuje styl życia tutejszej szlachty w tym okresie. Na kolejnym piętrze zwiedzający przeniosą się do czasów rewolucji przemysłowej, i stąd z tunelu wytoczy się wprost na nich spowita parą lokomotywa, z której przybyciem dotarł do regionu rozwój przemysłu ciężkiego. Z myślą o najmłodszych urządzono najwyższe piętro na poddaszu z komiksem i postaciami, które opowiadają tajemnicze historie o studni brackiej, o pewnej czarnej księżnie, a także o zbójnikach, którzy grasowali w beskidzkich lasach. Całą ekspozycję uzupełnia szereg elementów multimedialnych – animacji, projekcji, efektów dźwiękowych oraz monitorów dotykowych, które dodatkowo uzupełniają i wzmacniają ogólne wrażenie. Zwiedzający mogą również odpocząć w strefie relaksu z lapidarium lub odwiedzić bibliotekę muzealną Silesia, aby ewentualnie uzyskać dodatkowe informacje.

Czytelnia i Kawiarnia Avion

Kawiarnia znajduje się mniej więcej w miejscu, gdzie już około drugiej połowy XVII wieku znajdował się zajazd. Jego lata świetności związane są z żydowską rodziną Wiesnerów, która nabyła go pod koniec XIX wieku. Kiedy w 1904 roku pierwotny budynek spłonął, na jego miejscu Rosa Wiesner wybudowała nowoczesną, dwupiętrową kamienicę, która miała już charakter miejskiego hotelu i stała się centrum rozrywki i kultury. Prosperitę hotelu przerwała I wojna światowa i późniejszy spór o podział Śląska Cieszyńskiego. W okresie międzywojennym Rosa Wiesner zaczęła zastanawiać się, czym przyciągnąć nową klientelę. W mieście brakowało kawiarni oraz cukierni i w ten sposób powstał projekt okrągłej dobudówki do hotelu. Projekt opracował słowacki architekt Michal Maximilián Scheer, budowę wykonała firma Václava Nekvasila. Kawiarnia została otwarta latem 1933 roku. W budynku w kształcie litery L, który dłuższą częścią przylegał do starszego obiektu hotelu, znajdowała się kawiarnia i parkiet taneczny. Krótsze skrzydło otwierało się w kierunku rzeki oraz mostu i posiadało okrągłą elewację z dużymi oknami. W suterenie umieszczono kuchnię, magazyny oraz toalety, a na dachu urządzono taras widokowy z zadaszonym bufetem. Kavárna-Kaffehaus-Kawiarnia-Restaurace Avion dzięki swojemu atrakcyjnemu położeniu oraz bogatej ofercie kulturalnej stała się najpopularniejszym lokalem w mieście. Wieczorki taneczne oraz występy popularnych artystów przyciągały rzesze gości. Lokal był też niestety miejscem spotkań przemytników, którzy załatwiali tutaj swoje ciemne interesy, a potem z okien i tarasu kontrolowali akcję przemytniczą. Era świetności kawiarni zakończyła się we wrześniu 1939 roku, kiedy została uszkodzona przez wybuch ładunku umieszczonego pod mostem. Następnie budynek został skonfiskowany przez Niemców jako własność żydowska, a w 1942 roku znaczną jego część rozebrano. Dzisiaj w tym miejscu można zobaczyć budynek będący swego rodzaju „parafrazą architektoniczną” dawnej kawiarni, w którym znajduje się Czytelnia i Kawiarnia Avion, którą od 2010 roku prowadzi Biblioteka Miejska w Czeskim Cieszynie. Chociaż jest to w zasadzie zupełnie nowy budynek, nadal kojarzy się z wyjątkowym genius loci, jako centrum życia kulturalnego i społecznego nad rzeką Olzą. Obecny budynek został zaprojektowany przez Ing. arch. Czesława Mendreka, autorką idei odnowy była poetka Dr. Renata Putzlacher.

Niedaleko Avionu znajduje się Open Air Muzeum, które bezpośrednio na granicy dwóch państw przybliża turystom i szerokiej publiczności fenomen podzielonego miasta. W ten sposób w przestrzeni miejskiej nowocześnie zrewitalizowanego nabrzeża granicznej rzeki Olzy znajduje się nie tylko idealne miejsce do odpoczynku, ale także unikalna przestrzeń wystawiennicza, która pozwala w każdej chwili na oglądnięcie ciekawej ekspozycji. Panele, modele i inne obiekty plenerowe dostarczają zwiedzającym wiele ciekawych informacji (np. o tutejszej historii, architekturze, przyrodzie). Zaprezentowano tutaj zarówno znane miejsca, jak i obiekty dawno nieistniejące.

Jak wskazują badania archeologiczne, wzniesienie znajdujące się w centrum dzisiejszego Cieszyna zasiedlane było już od czasów starożytnych. W X w. powstał tu gród obronny, początkowo drewniany. W 1155 r. ówczesny Tessin wymieniany jest w bulli papieża Hadriana IV. W tych czasach Cieszyn posiadał już rangę kasztelanii. W XI lub XII w. (obecnie przyjmuje się raczej stulecie późniejsze) wzniesiony został tutaj kościół św. Mikołaja w kształcie rotundy, będący obecnie jednym z najstarszych polskich zabytków architektury.

Zbudowana z płaskich ciosów wapiennych świątynia pełniła funkcję kaplicy zamkowej, a od 1240 r. stała się też kościołem parafialnym Cieszyna. Kolista nawa budowli przykryta została kopułą z kamieni układanych koncentrycznie.

W 1839 r. obiekt przebudowano niezbyt fortunnie w stylu klasycystycznym, po której uzyskał on duże półkoliste okna. W latach 1947-1955 podczas konserwacji przywrócono kościołowi pierwotny charakter. Rotunda romańska, świątynia pw. św. Mikołaja w Cieszynie stanowi element umieszczony na współczesnym banknocie 20-złotowym. Z końcem XIII w., gdy utworzone zostało Księstwo Cieszyńskie, zamek stał się siedzibą władcy. Druga połowa w. XIV przyniosła wzniesienie zamku murowanego przez księcia Przemysła I Noszaka. Wówczas to powstała m.in. zachowana do dziś gotycka Wieża Piastowska. Jest ona jedną z czterech dawniej istniejących wież. Zbudowana została z kamienia łamanego i ciosów kamiennych na planie kwadratu, a ma 24 m wysokości. W górnej części wieży w XV w. nadbudowano ceglany ganek. Pod narożnymi wykuszami budowli znajdują się cztery kamienne, gotyckie tarcze herbowe z orłami piastowskimi. Kilkakrotnie restaurowaną wieżę uznano za symbol Cieszyna i świadectwo jego piastowskiej przeszłości. Z udostępnionego do zwiedzania obiektu rozpościera się panorama miasta oraz Beskidów.

Rozrastający się przez dziesięciolecia zamek został poważnie zniszczony w XVII w. czasie Wojny Trzydziestoletniej, choć pełnił swe funkcje przez kolejne dwa stulecia. Wreszcie w 1839 r. większość obiektów rozebrano na polecenie księcia Karola Habsburga, pozostawiając m.in. wieżę oraz rotundę, którą poddano klasycystycznej przebudowie. Wkrótce na miejscu zdolnej części zamku zbudowano klasycystyczny pałac, zakładając równocześnie romantyczny park. Pałac, wzniesiony przez architekta wiedeńskiego dworu Habsburgów, Józefa Kornhäusla, stanowi dziś siedzibę szkoły muzycznej. Na początku naszego wieku obiekt ten był restaurowany. Obok pałacu, w dawnej oranżerii urządzono siedzibę centrum design pod nazwą Zamek Cieszyn. U stóp wzgórza stoi pomnik legionistów śląskich, odbudowany w ostatnim czasie (poprzedni monument w 1939 r. zniszczyli Niemcy).

Zdjęcie pochodzi z Banku Fotografii Śląska Cieszyńskiego | ARC SRiWR „Olza”

Zabytkowy układ urbanistyczny w Cieszynie | W obrębie staromiejskiego układu znalazły się: Góra Zamkowa, teren lokacyjnego miasta otoczony niegdysiejszymi murami obronnymi, Górne Przedmieście, Przedmieście Przykopa, dwa zespoły XIX-wiecznej zabudowy (po stronie północnej i południowej Górnego Przedmieścia) oraz dzielnica willowo–ogrodowa na południowym zboczu tzw. Małego Jaworowego. Obok kilku zabytkowych kościołów, zespołu kamienic oraz zabudowań zamkowych, do układu urbanistycznego należą także kompleksy zieleni miejskiej. Są to: park na Górze Zamkowej (powstały w związku z XIX-wieczną przebudową zamku), Park Pokoju na miejscu ogrodu przypałacowego (pałac Larischa), Park Kościelny (powstały pod koniec XIX w. na terenie cmentarza ewangelickiego), Park Świętej Trójcy (stanowiący północno-wschodni narożnik Placu Józefa Londzina), ogrody w dzielnicy willowej oraz kilka innych obszarów. Na charakter układu urbanistycznego Cieszyna wpływa szereg elementów tzw. małej architektury, jak np. kolumna Maryjna zlokalizowana na zbiorniku wodnym na Starym Targu, figura świętego Floriana na Rynku, figury świętego Jana Nepomucena oraz Najświętszego Serca Pana Jezusa na Górnym Rynku, świętego Jana Nepomucena przy Moście Przyjaźni, a także krzyże, jak choćby te przed kościołem pod wezwaniem świętej Marii Magdaleny na placu Świętego Krzyża czy przed kościołem Bonifratrów oraz kapliczki. Istotne walory krajobrazowe wiążą się z urządzeniami i ciekami wodnymi, do których należy Młynówka, wokół której powstała tzw. Cieszyńska Wenecja. Znajduje się tu także dawny młyn z urządzeniami hydrotechnicznymi.

Pałac Larischów w Cieszynie. Muzeum Śląska Cieszyńskiego | Jan Józef Antoni hrabia Larisch von Mönnich był m.in. cieszyńskim starostą ziemskim, marszałkiem krajowym oraz prezydentem Sejmu Ziemskiego, a także pełnił funkcję cesarsko-królewskiego szambelana oraz tajnego radcy. W 1796 r. kupił on sąsiadujący z należącą do niego posesją mały dom mieszczański. Większy obszar gruntu pozwolił wówczas na wystawienie reprezentacyjnej rezydencji. Budowlę na planie w kształcie litery „L” wzniesiono z wykorzystaniem resztek dawnych murów obronnych, co nadało rezydencji wrażenie masywności. Fasada główna, z szeroką bramą na osi, otrzymała dekorację barokowo-klasycystyczną. Rezydencja nakryta została mansardowym dachem, przykrytym gontem. Wewnątrz, przede wszystkim na drugim piętrze pałacu, urządzono z przepychem reprezentacyjne pomieszczenia, jak „Gabinet Chiński” w orientalizującym stylu czy balowa „Sala Egipska” z dekoracją malarską przedstawiającą krajobrazy z motywami architektury antycznej, które ujęte zostały w podziały kolumn egipskich. Wewnątrz wykonano także klasycystyczne i eklektyczne piece. Od strony północnej z rezydencją sąsiadował niewielki ogród w stylu francuskim. Pałac przeżywał okres świetności w czasach wojen napoleońskich, gdy po druzgocącej klęsce wojsk austriackich w roku 1805 Cieszyn na kilka miesięcy stał się tymczasową stolicą monarchii austriackiej. W grudniu tegoż roku cesarz Franciszek I podejmował tutaj swych sojuszników - m.in. cara Aleksandra I. W 1831 roku Larischowie sprzedali pałac hrabiemu Filipowi Ludwikowi Saint Genois d’Anneaucourt. Z jego inicjatywy kilka lat później wzniesiono trzecie skrzydło budowli według projektu Józefa Kornhäusela, co nadało rezydencji kształt litery „U”. Mieściła się tu stajnia, a nad nią kolejna sala balowa zwana „Salą Rzymską”. Po 1840 r. pałac stanowił własność rodu Demlów, którzy sprzedali go miastu w r. 1918. W 1931 otwarto tu Muzeum Miejskie. Do zbiorów muzeum włączona została kolekcja ks. Leopolda Jana Szersznika, który w 1802 roku założył najstarsze w tej części Europy muzeum otwarte dla publiczności, a także pozostawił po sobie olbrzymi księgozbiór. W 1942 roku pałac uszkodzony został przez pożar. Lata zaniedbań w czasach PRL przyczyniły się do czasowego zamknięcia ekspozycji - w roku 1983. Dzisiaj znajduje się tutaj stała wystawa Muzeum Śląska Cieszyńskiego, zatytułowana „Na pograniczu dziejów i kultur”. Zbiory poświęcone są głównie historii oraz kulturze szlachty, mieszczan i ludu na Ziemi Cieszyńskiej. Znajdują się tu także bogate zbiory sztuki i rzemiosła artystycznego. Część ekspozycji ilustruje znaczenie dynastii habsburskiej i habsbursko-lotaryńskiej, które zasiadały na tronie książąt cieszyńskich.

Zdjęcie pochodzi z Banku Fotografii Śląska Cieszyńskiego | ARC SRiWR „Olza”

Jan Gajdacz wywodzi się z Goleszowa, gdzie urodził się w 1930 roku. Po wojnie przeniósł się do Lesznej Górnej czyli do rodzinnej miejscowości swojej żony. Z zawodu kołodziej i cieśla związał się z Cementownią „Goleszów”. W Lesznej Górnej po raz pierwszy zetknął się z pszczelarstwem. Jak sam opowiada, do rozpoczęcia przygody z hodowlą pszczół zachęcił go sąsiad, właściciel niewielkiej pasieki. Wkrótce pszczelarstwo przekształciło się w jego pasję. W 1970 roku zaczęła się budowa „Pszczelego Miasteczka”. Właśnie wtedy pan Jan zdecydował przemienić nieczynny kamieniołom „Na Mołczynie”, na granicy Dzięgielowa i Lesznej Górnej, w pasiekę swoich marzeń. Po kilku latach hodowli pszczół w zwykłych ulach postanowił budować dla swoich ulubienic... ule – domki, inspirowane góralską architekturą. W połowie lat 70., po wypadku w cementowni, pan Jan przeszedł na rentę. Od tej pory każdą chwilę oddawał „Pszczelemu Miasteczku”. Po Jego śmierci miejscem opiekuje się rodzina i nadal udostępnia je turystom.

Jest ono całkiem dobrze „zurbanizowane”. Pszczoły mogą mieszkać i pracować w góralskich chałupach, w młynie, ratuszu czy kościele. A dookoła pełno zieleni, cisza - no, niezupełna: słychać bowiem bzyczenie pszczół. Jan Gajdacz, a teraz jego spadkobiercy chętnie dzielą się swoją fascynacją. Wszyscy, pragnący się czegoś dowiedzieć o pszczołach i efektach ich pracy, przekonają się, że obserwacja tych pracowitych owadów nigdy nie nudzi. Nie należy też obawiać się ostrych żądeł. Twórca tego miejsca, za każde użądlenie dziękował, gdyż wierzył, że wpływa ono zbawiennie na ludzkie zdrowie.
„Pszczele Miasteczko” znajduje się w pobliżu przejścia granicznego w Lesznej Górnej. Jadąc do przejścia, należy tuż przed nim skręcić w prawo. Droga sama zaprowadzi do tej wspaniałej pasieki.

Drewniany kościół w Zamarskach nieopodal Hażlacha, jest stary, przysadzisty, jakby przytłoczony liczbą minionych lat. Stoi na górce, latem ukryty w wieńcu dorodnych, zielonych drzew. Najstarszą częścią świątyni jest wieża, wzniesiona w 1585 roku. Resztę dobudowano dopiero po blisko 150 latach, w 1731 roku. Przez stulecia świątynia była kościołem filialnym - wpierw parafii w Cieszynie, później w Hażlachu. W 1981 roku powstała samodzielna parafia pod wezwaniem św. Rocha.

Zamarski leżą pięć kilometrów na północny wschód od Cieszyna, na łagodnym wzgórzu, osiągającym wysokość blisko 400 m n.p.m. Rozciąga się stąd piękny widok na Beskid Śląski, jak i Mały. Wioska zaliczana jest do najstarszych osad Śląska Cieszyńskiego – źródła pisane wspominają o niej już na początku XIII wieku. Była wówczas własnością cieszyńskich książąt piastowskich. Później jej właścicielami pozostawali Marklowscy, Tęczyńscy, Wilczkowie, Radoccy, Trachowie, wreszcie – na powrót - książęta cieszyńscy. Drewniany kościół musiał istnieć w Zamarskach już w średniowieczu. Wiemy, że spłonął albo w 1585 roku, albo tuż przed tą datą. Odbudować zdołano jedynie wieżę. Przez następne lata służyła ona jako dzwonnica cmentarna, użytkowana zresztą do 1654 roku przez protestantów. Dopiero na początku XVIII wieku kolejny właściciel majątku, hrabia Henryk Fryderyk Wilczek, postanowił do wieży dobudować korpus świątyni. Stanęła ona w 1731 roku. Poza hrabią, który wyłożył pieniądze, dużą rolę w budowie kościoła odegrali cieszyńscy księża oraz ojcowie jezuici, posługujący m.in. w Zamarskach, aż do kasaty zakonu w latach 70. XVIII wieku. Kościół jest niewielki, orientowany, otoczony – jak w dawnych wiekach – przez cmentarz. Wieżę zbudowano w 1585 r. w technice słupowej, nawę – na zrąb. Całość pokryto gontem. Szczyt wieży wieńczy pozorna izbica; nad nią ośmioboczny, stożkowaty hełm. U podstawy wieżę otaczają soboty. Po wejściu do środka uwagę wpierw zwraca obszerny babiniec pod wieżą. Ołtarze pochodzą z kościoła św. Jerzego w Cieszynie i trafiły do Zamarsk po 1884 roku. W głównym znajduje się obraz Najświętszego Serca Pana Jezusa. Kościół leży na Szlaku Architektury Drewnianej województwa śląskiego (pętla pszczyńska).